Vlaanderen krijgt een onvoldoende in het Europese milieurapport voor water- en luchtkwaliteit, zeker wat de natuur en biodiversiteit betreft. De verharding neemt elk jaar toe (lees ook in het hoofdstuk 'Klimaat') en er wordt duchtig ontbost. Ook luchtvervuiling, lozing van chemicaliën en overbemesting door de industriële veeteelt brengen de natuur ernstig schade toe.
Natuur en een gezond milieu zorgen voor meer biodiversiteit, maken mensen ontspannen, gezonder en creatiever en zorgen voor een omgeving waar het goed wonen is. Een hersteld natuurnetwerk zal de klimaatverandering niet stoppen, maar kan wel veel CO2 opslaan. Sponsnatuur, o.a. in de Velpevallei en de Mene-Jordaanvallei beschermt ons tegelijkertijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Ze vangt waterbommen op, zorgt voor water tijdens extreme droogte, biedt verkoeling op hittegolfdagen en geeft kansen om via infiltratie het grondwater aan te rijken. We spelen als lokaal bestuur een grote rol om het beleid hierrond te versnellen. We maken van Boutersem een Gemeente voor de toekomst.
Meer natuur draagt bij aan het behoud van de biodiversiteit, zorgt voor aangename buurten, maakt het landschap aantrekkelijk om te ontspannen en draagt bij aan de gezondheid van onze inwoners en de planeet.
1. 💚🌍🤝 Samenwerking is de succesfactor
We zoeken als gemeente samenwerking op met actieve medestanders en de bestaande natuur- en milieuverenigingen en burgerinitiatieven in Boutersem. Zij zijn onze partners om de burgers en de lokale politiek te overtuigen om mee te werken aan een sterk en ambitieus lokaal milieu- en natuurbeleid.
- We werken o.a. samen met Natuurpunt, ANB en het regionale landschap Zuid-Hageland. Zij hebben veel kennis en expertise om als gemeente een sterk en ambitieus milieu- en natuurbeleid uit te bouwen. Samenwerken is de boodschap!
- Ook de woonmaatschappij wordt betrokken voor meer biodiversiteit in de tuinen van de sociale woningen in Boutersem.
- In samenwerking met de bibliotheek kunnen we een zadenbibliotheek starten: deze stelt gratis zaden ter beschikking. In ruil daarvoor kan de ontlener zelf zaden oogsten en deze terug binnen brengen. Zo wordt de zadenbibliotheek groter en het aanbod gevarieerder.
- We ondersteunen scholen die kiezen voor blauwgroene speelplaatsen. Mooie voorbeelden in de buurt hiervan zijn de Zonnewijzer in Wijgmaal of de Toverwijzer in Tienen. Scholen kunnen hier ook subsidies voor aanvragen bij de provincie.
- Volkstuinen zijn een ideale manier om tuinieren te koppelen aan sociaal contact. Velt begeleidt gemeentes, OCMW's, vzw's en coöperatieve vennootschappen bij subsidiedossiers hierover: Zie ook het hoofdstuk 'Landbouw en voeding' voor ons concrete voorstel over volkstuintjes.
- We kunnen ons aansluiten bij de Natuurbuur-catalogus waarmee we inwoners in Boutersem een zo volledig mogelijke bron aan informatie kunnen aanbieden zodat ze in één oogopslag zien wat mogelijk is in en rondom hun woning om die klimaatvriendelijker te maken.
- We werken samen met tuinrangers die inwoners gratis advies geven over hoe ze hun tuin zo kunnen inrichten om meer natuur in hun tuin te krijgen. Zo krijgen inwoners deskundig advies over bomen, hagen, bloemenweides, tuinvijvers, geveltuintjes... of concrete tips rond nestkasten, insectenhotels en andere hulp voor dieren. Op maat van de tuin van de inwoner, op maat van hun wensen.
2. Natuur beschermen, beheren, creëren en verbinden
2.1 🌍 De bomen en het bos
Waar veel bos is, kan de natuurwaarde ervan vaak verbeteren. Waar weinig bos is, is elke bijkomende hectare winst voor de natuur. Die beschermen tegen boskap, versterken en opnieuw verbinden met elkaar, zodat grotere gehelen ontstaan waarin natuur zich kan ontwikkelen en dieren een veilige manier vinden om zich te verplaatsen, is prioritair voor Groen. Er wordt nog te gemakkelijk en te veel waardevol bos gekapt in Boutersem. In ruil nieuwe jonge bomen planten is een druppel op een hete plaat. Het duurt jaren voordat hieruit waardevol bos groeit en de milieu-impact ervan is lager dan onze reeds bestaande bossen.
We willen een totaalvisie op het bomenbestand in Boutersem. Niet alleen willen we meer bomen, maar ook een bomenplan: een inventaris van alle bomen, een bomenbeleidsplan en een boombeheerplan van alle bomen in de straat of op het openbaar domein. We hanteren in het algemeen het principe 3 voor 1: elke gevelde boom in Boutersem moet vervangen worden door drie nieuw aangeplante bomen (zowel op privaat als openbaar domein). We zorgen voor extra bomen in de straat.
We kunnen bv. een bomenbelasting invoeren voor bomen waarvoor een omgevingsvergunning vereist is om te kappen. Elke boom die vergunningsplichtig is en gekapt wordt, moet gecompenseerd worden door minstens 3 nieuwe bomen. Heb je daar de plaats niet voor, dan moet je daarvoor een belasting betalen. De opbrengsten daarvan worden gebruikt om nieuwe bomen aan te planten op het openbare domein. In de eerste plaats willen we daarmee voorkomen dat bomen gekapt worden, niet om belastingen te heffen. Volwassen bomen hebben meer natuurwaarde dan jonge aanplant. Belangrijk dat dit ook omkaderd wordt met een kordaat handhavingsbeleid t.o.v. illegale bomenkap in Boutersem.
In de periode 2014-2022 werd er b.v. 17.400m2 ontbost op het grondgebied van Boutersem en werden er 11 vergunningen verleend om te ontbossen.
'Onze' plataan van Kwabeek werd onlangs nog genomineerd als Boom van het Jaar. Ook elders in de gemeente zijn er solitaire bomen waar we fier op mogen zijn en die we moeten koesteren voor volgende generaties. Die brengen we in kaart en nemen we natuurlijk mee in ons bomenplan.
2.2 💚🌍 Natuur beschermen en beheren
- In omgevingsvergunningen houden we rekening met de zorgplicht voor de natuur. Dat betekent dat een ontwikkeling geen vermijdbare schade toebrengt aan de natuur. We stimuleren boomsparende ontwerpen.
- We zoeken naar alternatieve bouwtechnieken voor het sparen van bomen en natuur bij openbare werken in onze gemeente. Indien dit niet mogelijk is, wordt er gezorgd voor gepaste natuurcompenserende maatregelen.
- We gaan in gesprek met eigenaars ter bescherming van zonevreemd bos en kleine landschapselementen. Zeker wanneer er een wisseling is van eigenaar dreigt er boskap.
- We kunnen niet-gebruikte gemeentegronden in beheer geven aan natuurverenigingen.
- We stellen natuur oordeelkundig open voor iedereen die er respectvol van wil genieten.
- We zetten in op de herbestemming van zonevreemde bossen naar bosgebied, zodat zeker geen ontbossing dreigt.
2.3 💚🌍 Natuur creëren
We streven minimaal naar één vierkante meter bijkomende natuur en bos per inwoner per jaar. In Boutersem betekent dit concreet dat we elk jaar minstens 8500 m2 bijkomende natuur en bos willen realiseren per jaar. We maken budgetten vrij en maximaliseren hierbij het gebruik van subsidies van ANB, de bosbehoudsbijdrage, projectsubsidies natuur of het lokaal energie- en klimaatpact. Ook privétuinen en -gronden kunnen samen impact hebben. We voeren een stimulerend beleid met initiatieven zoals de Tuinrangers, 'Boom zoekt grond' of 'Boom zoekt bos, bos zoekt grond'. Natuur komt niet alleen voor in de grote vlakvormige natuurgebieden die we moeten behouden en versterken. Ook verbindingen tussen die natuurgebieden (b.v. hagen, heggen en houtkanten) zijn belangrijk. Zo krijgen we een samenhangend geheel van groen en blauw dat verbonden is met elkaar. Dit kan bv. door onze trage wegen te versterken met extra aanplantingen.
|
Groen werkt Groen vroeg meermaals op de gemeenteraad dat de 129 ha extra vlakvormige natuur in de ruilverkaveling Willebringen, afgesproken in het goedgekeurde akkoord, absoluut gerealiseerd moeten worden. Naast de vlakvormige natuur waardoor de reeds bestaande natuurgebieden versterkt worden, moet er ook ruimte vrijgemaakt worden voor kleinschalige en lijnvormige landschapselementen in het landbouwgebied. De impact van de economische schaalvergroting op het ruilverkavelingsgebied moet namelijk ook gecompenseerd worden door die extra elementen. Goed voor natuur en boer. |
|---|
- Nieuwe bossen kunnen we een functie geven zoals speelbos, voedselbos, geboortebos of begraafbos.
- We laten inwoners via een online formulier of bomenkaart zelf een bijkomende boom aanvragen op het openbaar domein. Elke aanvraag wordt beoordeeld aan de hand van verschillende criteria: voldoende ondergrondse en bovengrondse ruimte, beschikbaar budget en draagvlak in de buurt. Hierdoor wordt het openbare domein vergroend waar inwoners het nuttig achten.
- We vergroenen gebouwen met groendaken en gevelgroen voor isolatie, verkoeling en buffering. Indien bushokjes vernieuwd moeten worden, kiezen we tegen een kleine meerkost voor bushokjes met een groendak. We stimuleren inwoners om gevelgroen en groendaken aan te leggen, o.a. via Tuinrangers.
- We werken aan ecoversterking van onze trage wegen. Waar mogelijk planten we natuurlijke bermen met hagen en houtkanten langs onze trage wegen. Goed gekozen vegetatie verhoogt de biodiversiteit en gaat erosie tegen. Groene verbindingen dienen als buffer tegen hittestress en rijgen versnipperde stukjes natuur aaneen tot een mooi netwerk van groen en blauw waar dieren zich gemakkelijker langs kunnen verplaatsen.
- Natuur in Boutersem is een grote troef voor de gemeente. Veel mensen komen in Boutersem wonen en voelen zich thuis door die vele natuur om hen heen. Het versterken van die natuur zou net een logische stap moeten zijn zodat mens, dier en plant zich hier in onze gemeente thuis blijven voelen.
- Volgens de bouwmeesterscan (nota bene, een voorstel van Groen Boutersem uit de vorige legislatuur) hadden we in 2020, 10,5% beschermde natuur in Boutersem. Groen wil 30% van de natuur in Vlaanderen beschermen zoals internationaal afgesproken. Er is dus nog werk aan de winkel om ook in Boutersem die doelstelling te halen.
2.4 💚🌍 Natuur in woonzones en bedrijvenzones
Natuur hoort niet enkel thuis in reservaten of groene bufferstroken, maar omvat ook natuur in je buurt. Straatgroen, gevelgroen en groendaken zijn goede voorbeelden van groen in onze woonkernen. Ze leveren schaduw als het zonnig is, bufferen water als het nat is en koelen door verdamping als het heet is. Ze dragen bovendien bij aan de biodiversiteit. Hiervoor kunnen subsidies verkregen worden van ANB.
Omgevingsvergunningen bieden kansen om bij elke bouwaanvraag na te gaan wat de natuurwaarde op het perceel kan zijn waarop gebouwd of verbouwd wordt. We leggen er bepalingen rond de natuurbijdrage in op. Bij elke nieuwe ontwikkeling hanteren we de 3-30-300 regel: dit wil zeggen, minimaal 3 bomen zichtbaar vanuit elke woning in Boutersem, 30 % van de buurt is bedekt door een bladerdek en op maximaal 300 m is er een groene ruimte. Iedere Boutersemnaar heeft recht op natuur in de buurt: minstens een kleinere oppervlakte vlakbij, grotere stukken op wandel- of fietsafstand. Alhoewel de meeste mensen in Boutersem tevreden zijn met het groen in de buurt (84% volgens de recente gemeentemonitor) is dit aantal wel geslonken ten opzichte van de vorige bevraging.
3. Maatregelen voor meer biodiversiteit
De klimaatverandering, het verkeer, milieuvervuiling, het verdwijnen van leefgebieden en versnippering zetten de biodiversiteit onder zware druk. Als we de natuur op grote en kleine schaal herstellen en verbinden, kunnen we vermijden dat zeldzame, maar ook heel gewone soorten geruisloos uit ons landschap verdwijnen. Ook bij de inrichting en onderhoud van het openbaar domein en sensibilisering/ondersteuning rond privé terreinen, tuinen en landbouwgrond liggen er nog veel kansen. Zo ijveren we bv. om toe te werken naar de norm die landbouwers vraagt om minimaal 4% van hun areaal buiten productie te houden. Geen pestbeleid maar een van de voorwaarden voor een landbouwgebied met toekomst. Want net in die marges ontstaan kansen voor de broodnodige biodiversiteit.
3.1 💚🌍 Meer biodiversiteit door een natuurvriendelijk openbaar groenbeheer
Waar vinden kleine en grotere planten en dieren hun gading? In een gemillimeterd parkgazon of een gevarieerd grasland? Gesnoeide straatbomen of mooi uitgegroeide kruinen met bloemen en vruchten? Een beheer dat samenwerkt met de natuurlijke processen is het uitgangspunt. Dat bespaart werk en is beter voor de biodiversiteit. We voeren het gemeentelijk maaiplan uit en stellen het bij waar nodig in functie van de biodiversiteit. Ook het bijenplan waarin o.a. besproken wordt welke wilde bijensoorten er voorkomen in Boutersem en hoe het openbaar domein best beheerd moet worden om solitaire bijen extra kansen te bieden, wordt in de praktijk uitgevoerd.
- We doen mee aan bye bye gazon, een campagne die iedereen vraagt om een deel van hun gazon om te toveren tot een paradijs voor onze ogen en voor de insecten. Ook Maai Mei Niet wordt actief gepromoot.
- We richten een natuurbegraafplaats in (zie hoofdstuk 'Omgaan met verlies') en geven ruimte aan natuur door een ecologisch beheer op de bestaande traditionele begraafplaatsen.
- De aanleg van geveltuinen wordt gestimuleerd. Waar mogelijk kunnen inwoners 'tegels wippen' en vervangen door gevelgroen dat bijdraagt aan de biodiversiteit en verkoeling geeft. De gemeente zorgt voor ondersteuning bij het afvoeren van de tegels of verharding naar de materialenbank en begeleiden en informeren over beplantingen die de biodiversiteit ondersteunen.
|
Groen werkt Vraag van Groen ivm het maaibeheer in Boutersem op gemeenteraad april 2021: Doen wij als gemeente mee aan Maai mei niet actie? Oproep om voor de biodiversiteit gedurende de maand mei het gras niet te maaien voor de biodiversiteit? Vorig jaar hadden we daar ook al vragen over gesteld ivm het voortijdig maaien van bermen en speeltuintjes. Sowieso is er het bermdecreet om niet te maaien van wegbermen voor 15 juni. Veel gemeenten doen nu nog een extra inspanning om niet alleen de bermen maar ook in de openbare ruimte, speeltuinen, graspleintjes etc. niet te maaien tijdens de maand mei. Doen wij ook deze oproep naar inwoners en geven wij zelf ook het goede voorbeeld? Voorstel ByeByeGrass - een actie die hierbij aansluit om monocultuur van gazon te wijzigen in een soortenrijk grasland |
|---|
3.2 🌍 Maak plaats en bescherm de wilde dieren
De natuur mag niet stoppen aan de rand van het natuurgebied. Dieren botsen in Vlaanderen altijd wel ergens op een weg. Tijd dus om natuur te gaan ontsnipperen en te verbinden. Natuur heeft overal haar plek: in onze dorpskernen, in de straat, op scholen, in de tuin, op het balkon en op het dak. We voeren een beleid van soortenbescherming, met specifieke acties gericht op die soorten die voor Boutersem belangrijk zijn, onze koesterburen. We werken hiervoor nauw samen met milieu-organisaties zoals Natuurpunt, ANB, het regionale landschap Zuid-Hageland en de provincie Vlaams-Brabant die een goed inzicht hebben op soorten die het extra moeilijk hebben in onze gemeente of provincie (provinciale prioritaire soorten) en waar versterking noodzakelijk is. We ondersteunen verder acties uit het verleden omtrent specifieke soortenbescherming o.a. uit de goedgekeurde burgerparticipatietrajecten zoals bv. steenuilenkasten, kievitnesten in het landbouwgebied of ijsvogelnesten langs de Velpe. Ook de bescherming van akker- en weidevogels verdient verdere ondersteuning om soorten zoals de grauwe kiekendief en de grauwe gors er weer bovenop te helpen.
4. Water
4.1 💚🌍🤝 Wateroverlast en droogte
We zullen door de klimaatverandering vaker te maken hebben met lange periodes van droogte, gecombineerd met momenten van extreme neerslag. De gevolgen voor de natuur laten zich steeds meer voelen. Het hemelwater- en droogteplan is hierin cruciaal.
Het is belangrijk om te bekijken hoe we met het hemelwater in Boutersem omgaan: ontharden, hergebruiken, infiltreren, bufferen en vertraagd afvoeren. Dit proberen we waar mogelijk te combineren met natuurontwikkeling of recreatie.
Sensibilisering en handhaving rond irrigatie en illegale waterwinning zijn dringend noodzakelijk.
Bij (her)ontwikkeling zetten we maximaal in op waterneutrale wijken waarin alle hemelwater ofwel maximaal gebruikt wordt of waar de bodem het toelaat om binnen de wijk te infiltreren zodat er minimaal hemelwater afgevoerd moet worden.
- We voeren de actiepunten uit het hemelwater- en droogteplan uit.
- We houden regenwater zoveel mogelijk ter plaatse, om te hergebruiken of ter plaatse te laten infiltreren. We creëren buffers door slimme (her-)aanleg van openbare domeinen met overstromingszones, wadi’s, bufferbekkens en grachten, hemelwaterputten (vanaf 2025 ook verplicht voor het openbare domein) of straattuinen. We maken deze ontwerpen aanpasbaar aan hevigere neerslag. Ook vele kleine ingrepen langs wegen hebben samen een grote impact.
- We bekijken in Boutersem waar graslanden, veengebieden, moeras, heide en natuur met een hoge infiltratiewaarde hersteld kunnen worden. We kunnen hiervoor subsidies van de Blue Deal gebruiken om vernattingsprojecten op te zetten. Water moet zo lang mogelijk ter plaatse gehouden worden en langzaam infiltreren voor een vertraagde afvoer. Gemeenten lagerop in de Velpevallei en de Mene-Jordaanbeekvallei zijn ons dankbaar voor de maatregelen die we hier in Boutersem nemen. Goed om overstromingen lagerop te vermijden maar ook goed voor onze natuur in Boutersem.
- We zetten in op ontharding of waterdoorlating. Ook in Boutersem liggen er vele vierkante kilometers verharding, waarvan vele onnodige stukken op veel te brede verkavelingswegen. We maken plaats voor (speel)groen, waterbuffering of klimaatrobuuste plantsoenen. Inwoners kunnen voorstellen doen om het openbaar domein verder te ontharden.
- We stimuleren burgers en bedrijven om regenwater te hergebruiken en te laten infiltreren in de bodem. Water van bouwwerven mag niet meer weg lopen langs de rioleringen: we zetten in op hergebruik of infiltratie in de omgeving.
- We voorzien strengere controles op illegale boorputten.
4.2 💚🌍 Waterzuivering
Vlaanderen is op vlak van waterkwaliteit één van de slechtste leerlingen van de Europese klas. Naast vervuiling door industrie en landbouw gaat ook het ongezuiverde water van 400.000 woningen in Vlaanderen rechtstreeks de natuur in.
Door onze slechte ruimtelijke ordening in Vlaanderen ligt ongeveer 2,5% van de woningen zodanig afgelegen dat riolering onbetaalbaar is. De eigenaars van deze woningen moeten investeren in een eigen waterzuivering, een zogeheten IBA (Individuele Behandeling van Afvalwater). In Boutersem gaat het over ongeveer 70 IBA's die nog gerealiseerd moeten worden.
Er moet ook dringend werk gemaakt worden van de missing links in het rioolstelsel en de scheiding tussen hemelwater en vuil water. Dat laatste lossen we in eerste plaats op door hergebruik, infiltratie en buffering met vertraagde afvoer, daarna pas met een gescheiden rioolstelsel.
- We zetten in op open afvoersystemen voor hemelwater (zoals grachten) waar het mogelijk is.
- Bij de vernieuwing van straten zetten we systematisch in op een gelijktijdige aanpak van de riolering.
- We ondersteunen inwoners die hun afvoer moeten ontdubbelen (gescheiden riolering) Bij nieuwbouw én renovatieprojecten controleren we dat de ontdubbelde afvoer correct is aangesloten.
- We voeren een actief beleid rond Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA) in Boutersem met de voorkeur aan open watersystemen.
5. Gezond en zonder gif
5.1 💚🌍 Pesticiden
We zetten in op de reductie van pesticidengebruik bij de inwoners van Boutersem. Waarom zou je gif gebruiken in je tuin, oprit of terras, de plaats waar je dagelijks leeft? Sowieso geldt er voor openbare besturen reeds een verbod sinds 2015. We promoten agro-ecologische landbouw (zie ook hoofdstuk 'Landbouw en voeding').
5.2 💚🌍🤝 Luchtvervuiling en geluidsoverlast
De luchtkwaliteit in Vlaanderen scoort globaal slecht. Ook lawaaioverlast is in ons dichtbebouwde land een wijdverspreid probleem, met impact op onze gezondheid.
Verkeer zorgt voor de meeste vervuiling en overlast. Bij de heraanleg van straten houden we rekening met 'verkeersvervuiling'. Bij het plannen van nieuwe projecten houden we maximaal rekening met de luchtkwaliteit. We houden maximaal rekening met de luchtkwaliteit bij het inplanten van nieuwe projecten, zeker met bewoning of kwetsbare instellingen (zoals scholen, creches of woonzorgcentrum). We nemen maatregelen om die luchtkwaliteit te verbeteren. Ook klachten van lawaaioverlast worden ernstig genomen en we voeren een actief beleid om lawaaioverlast te beperken. Volgens de gemeentemonitor heeft 12% van de inwoners in Boutersem de afgelopen maand lawaaihinder ondervonden. Lawaai heeft een grote impact op de gezondheid van mensen en de natuur.